Kościół świętego Andrzeja w Krakowie

Budząc się rano,

pomyśl jaki to wspaniały skarb żyć, oddychać i moc się radować.

(Marek Aureliusz)

Przy ulicy Grodzkiej w Krakowie, znajduje się jeden z najstarszych i jeden z moich ulubionych kościołów w tym mieście... Już z daleka olśniewa swą  urodą, typową dla romanizmu... Pamięta czasy wczesnego państwa piastowskiego... Każdy kto zmierza na Wawel ulicą Grodzką przechodzi obok kościoła świętego Andrzeja... Świątynia została ufundowana w latach 1078 - 1098 przez  palatyna Władysława Hermana, Sieciecha... 

Kim był Sieciech? to możnowładca małopolski herbu Topór... Był najwyższym urzędnikiem księcia, naczelnym dowódcą wojska, bił monety z własnym imieniem... Była to pierwsza w historii Polski moneta prywatna... Prawdopodobnie przyczynił się do wygnania Bolesława Śmiałego, zwiększając swoje wpływy na dworze księcia Władysława Hermana... Niektórzy historycy domniemają, że był kochankiem książęcej żony... W jego ręce przechodziło coraz więcej władzy... Sieciech, urzędnik bardzo bogaty, poza swoją działalnością polityczną, był fundatorem wielu kościołów...

Romański kościół św. Andrzeja jest budowlą o charakterze obronnym... Zbudowany poza murami ówczesnego miasta... Wg kronikarza Jana Długosza, ukrywała się tutaj ludność osady Okołu przed Mongołami... Do dzisiaj można zobaczyć dawne otwory strzelnicze...

Dwie smukłe wieże wznoszą się w zachodniej fasadzie... Surowe mury kościoła zbudowano z drobnej kostki wapiennej, a narożniki wzmocniono większymi ciosami z piaskowca... Budowla nie zachwyca bogatą ornamentyką i zdobieniami a mimo to nie można przejść obok niej obojętnie, robi niesamowite wrażenie...

Wewnątrz kościół został przebudowany na przełomie XII i XIII wieku, prawdopodobnie po drugim napadzie Tatarów...

Chociaż bryła  świątyni przez wieki nie została zmieniona, to jej wnętrze zaskoczy każdego... Właściwie jest bardzo maleńkie a mimo to,  jestem nim  zachwycona...

Kościół stał się krótką, niewielką trójnawową bazyliką z pseudotranseptem, utworzonym ze wschodnich przęseł naw bocznych... Pseudotransept spotyka się w kościołach romańskich i  wygląda jak transept, czyli nawa poprzeczna, nawa krzyżowa... W romańskich kościołach bardzo często występują dwa transepty: wschodni przy prezbiterium i  w zachodnim skrzydle...

Po wejściu zobaczyłam przepiękne barokowe stiuki autorstwa Baltazara Fontany, który w Krakowie pojawił się w 1695 roku oraz polichromie Karola Dankwarta...

Ołtarz główny ufundowany został przez ksienię   Ludwikę Potocką i wykonał go Franciszek Placidi... W ołtarzu został umieszczony XIX -wieczny obraz przedstawiający powołanie świętego Andrzeja na apostoła... Ołtarz jest późnobarokowy, z czarnego marmuru, z rzeźbami świętych: Piotra i Pawła, aniołami, symbolem Opatrzności Bożej, zwieńczony godłem franciszkańskim...

Ambona, inaczej zwana kazalnica, jest w architekturze sakralnej miejscem głoszenia słowa Bożego... Ambona w kościele św. Andrzeja  pochodzi z XVIII wieku... Jest  drewniana, częściowo złocona i ma kształt łodzi... 

Jest nawiązaniem do fragmentu Ewangelii, opisującego, jak Jezus Chrystus nauczał z łodzi zebrane na brzegu Jeziora Genezaret tłumy... 

Po wejściu do wnętrza świątyni uwagę przykuwają przepiękne freski Karola Dankwarta... Mają przepiękne, bardzo delikatne kolory, wyraziste kształty... Zostały wykonane około 1702 roku...  Na sklepieniu w absydzie - Koronacja Matki Bożej, a w prezbiterium Apoteoza św. Klary, bł. Salomei,  i św. Kingi... W kopule fresk Sąd Ostateczny... 

Karol Dankwart bardzo często zwany Mistrzem z Nysy był nadwornym malarzem polskiego króla Jana III Sobieskiego... Był jednym z najznakomitszych przedstawicieli malarstwa barokowego... Jego prace możemy zobaczyć na Jasnej Górze, w Nysie, w Kłodzku, Otmuchowie, w Krakowie...

Jeszcze tylko ostatnie spojrzenie na wnętrze kościoła i udaję się do kolejnego, tuż obok, barokowego kościoła Piotra i Pawła...