Złoty Potok - Pałac Raczyńskich

 

Nie każdy jest twoim przyjacielem.

To, że cię otaczają i się z tobą śmieją, nie oznacza, że są dla ciebie.

To, że klepią cię po plecach, nie oznacza wcale,

że kiedyś nie będą cię w nie dźgać.

Ludzie nie raz udają dobrych.

Zazdrość czasem żyje niedaleko, 

więc dobrze poznaj swoje najbliższe otoczenie.

(Trent Shelton)

Na wizytę w Złotym Potoku od dawna miałam ochotę... Jednak nigdy jakoś mi się nie składało aby odwiedzić tę miejscowość... W końcu się udało... Tego dnia wracałam z Zamku Olsztyn, wystarczyło lekko zboczyć z trasy i zahaczyć o Złoty Potok...

Jest to niewielka miejscowość położona w województwie śląskim, w sercu Jury Krakowsko-Częstochowskiej...  Jej ozdobą jest m.in. malowniczy  zespół pałacowo-parkowy, z którym związała się historia życia znanych rodów: Krasińskich i Raczyńskich...

Historia Złotego Potoku sięga XIII wieku, gdy wieś była własnością rodu Odrowążów... W tym samym czasie wybudowano tu pierwszy dwór... W kolejnym wieku, z inicjatywy  rodziny Potockich, stanęła wieża obronna... W XVI wieku zostaje zbudowany dwór obronny zwany Zameczkiem, który przechodzi z rąk do rąk, niszczejąc i podupadając na znaczeniu... Mimo że jest zniszczony i nienadający się do zamieszkania, zostaje zakupiony przez Stanisława Leskiego w 1827 roku... Obok zrujnowanego zamku wybudował parterowy dworek...  Kolejnymi właścicielami Złotego Potoku byli: Skarżyńscy i Pieniowscy... W 1851 roku nowym właścicielem zostaje hrabia Wincenty Krasiński...  Na miejscu zniszczonego zamku wzniósł rezydencję pałacową w stylu neoklasycystycznym... 

Po śmierci hrabiego Zygmunta Krasińskiego, olbrzymi majątek w Złotym Potoku odziedziczyła jego córka Maria Beatrix... Była obdarzona urodą, inteligencją, bogatą wyobraźnią i darem poetyckim, ale jej twórczość nie wyszła poza krąg towarzyski... W 1872 roku zabiegał o jej rękę król Szwecji  i Norwegii, Karol XV Bernadotte, którego nagły zgon jakby plany te przekreślił...  W 1877 roku Maria Beatrix wyszła za mąż za Edwarda Aleksandra Raczyńskiego i zamieszkali w pałacu w Złotym Potoku... 

Małżeństwo okazało się nieudane... Maria cierpiała nie tylko na nieuleczalną wówczas gruźlice, ale zdradzać poczęła objawy choroby psychicznej, opuszczając męża, zabierając małoletniego syna Karola Rogera, przebywając w Włoszech, głównie w Wenecji, pogrążona w romansach i morfinizmie... Zmarła w 1884 roku... Właściwie przyczyną jej śmierci było utonięcie w jeziorze Como - nie wiadomo czy był to nieszczęśliwy wypadek czy samobójstwo...

Pałac prawdopodobnie w XIX wieku został otoczony przez bardzo piękny, prawie czterdziestohektarowy park w stylu angielskim... Został zaprojektowany przez Franciszka Szaniora, twórcę ogrodów, projektanta wielu założeń parkowych... W centralnej części założenia parkowo-pałacowego znajduje się malowniczy staw...

Staw powstał ze spiętrzenia potoku Wiercica, który przepływa z południa na północ i przecina park... Nazwa stawu Irydion pochodzi od tytułu dramatu historyczno-filozoficznego i nadał ją sam Zygmunt Krasiński...

Od strony zachodniej w pobliżu stawu rozlokowały się zabudowania mieszkalne i gospodarcze  służby  pałacowej, to tak zwane domy dworskie... Po stronie wschodniej, na wzgórzu góruje bryła wspaniałego, neoklasycystycznego pałacu...

Pałac otacza naturalny, bardzo piękny park... Rozległy staw i  ogromne, stare drzewa tworzą mikroklimat... Rosną tutaj gatunki rodzimie m.in. dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, topola biała oraz wiele egzotycznych gatunków drzew i krzewów... Spacerując alejkami możemy podziwiać  m.in. tulipanowce, suchodrzew tatarski, lipy amerykańskie, wiązy syberyjskie, kaliny koralowe, jaśminowce wonne, modrzewie japońskie, choiny kanadyjskie...

Niespiesznie spacerowałam po tym malowniczym miejscu... Park tego dnia wyglądał niezwykle urokliwie, promienie słońca igrały na powierzchni wody, tworząc migocące refleksy, tańczyły wśród drzew i alejek... To był niezapomniany widok...

Po wcześniej śmierci Marii Beatrix Raczyńskiej majątek otrzymuje syn Karol Roger Raczyński... To właśnie on zleca renowację i przebudowę pałacu w latach 1903 - 1905 Janowi F. Heurichowi i Zygmuntowi Hendlowi, polskim architektom... Kiedy hrabia ożenił się z księżną Stefanią Czetwertyńską, przygotował pałac jako  swoje gniazdo rodzinne... 

Korpus główny nakryty jest dachem czterospadowym nakrytym blachą czerwoną... Front zwrócony na zachód zdobi pięcioosiowy ryzalit, zakończony trójkątnym przyczółkiem z akroteriami i kartuszem herbowym Raczyńskich... Na osi głównej znajdują się portyki filarowe, których zadaszenia tworzą tarasy... Wejście flankują dwa marmurowe lwy podtrzymujące tarcze z herbem Nałęcz Raczyńskich oraz Pogonią Ruską...

w czasie II wojny światowej hitlerowcy przejęli pałac a Raczyńscy zostali przeniesieni do dworku... Po wojnie władze komunistyczne zabroniły Raczyńskim powrotu do Złotego Potopu... W pałacu urządzono Technikum Rolnicze... Obecnie budynek stoi pusty...

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Życzę dużo pięknych jesiennych dni...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...

Spacer po Raciborzu

 

Trzymaj się z dala od tych, którzy próbują umniejszać twoje ambicje.

Mali ludzie zawsze to robią, a naprawdę wielcy sprawiają, 

że czujesz, że i Ty możesz być wielki.

(Mark Twain)

Zastanawiałam się, czy jest po co jechać do Raciborza? I czy jest tam co zwiedzać? W każdym mieście można zobaczyć coś ciekawego... Skoro w każdym to i w Raciborzu...  Miasto mnie nie zwiodło... Był zamek, ciekawa architektura, kościoły, muzea, piwo rżnięte, mumia...

Racibórz położony w Kotlinie Raciborskiej nad Odrą, w południowo-zachodniej części województwa śląskiego... Jego początki sięgają IX wieku... Już wówczas na wyspie Ostróg w ramionach Odry istniało grodzisko słowiańskiego plemienia Gołęszyców... Gall Anonim w swojej kronice opisuje zbrojne starcie między rycerzami Bolesława III Krzywoustego a Morawianami, o osadę Ratibor... 

W XII wieku stał tu gród kasztelański a sto lat później, stanął gotycki zamek, siedziba piastowskich książąt opolskich... W tym samym czasie książę raciborski Mieszko I Plątonogi założył mennicę, w której wybito monety ze słowiańskim napisem Milost...

W tym też czasie następuje szybki rozwój Raciborza jako dużego ośrodka handlowego... Tu odbywały się największe targi na Górnym Śląsku, tutaj istniały składy soli, która była surowcem na wagę złota... Racibórz posiadał mury obronne a od strony południowej i zachodniej miasta broniła fosa... W XIV wieku Racibórz znalazł się pod zwierzchnictwem czeskim, a dwa wieki później był we władaniu Habsburgów, by w końcu znaleźć się w Królestwie Pruskim... 

W czasie II wojny światowej Niemcy założyli tutaj ciężkie więzienie, trzy obozy pracy przymusowej oraz obóz dla wysiedlonych Polaków...  31 maraca 1945 roku Racibórz został zdobyty przez Armię Czerwoną... Miasto legło w gruzach, 80 % budynków mieszkalnych, zakładów przemysłowych i gmachów publicznych zostało niszczonych, wskutek walk i podpaleń... Wiele zniszczonych i spalonych zabytkowych kamienic zostało po wojnie rozebrane, a cegła z rozbiórki została wywieziona na odbudowę Warszawy...

Zwiedzanie Raciborza zaczynam od Rynku miejskiego, który został wytyczony w XIII wieku i był centralnym placem średniowiecznego założenia urbanistycznego...  Pośrodku stoi barokowa Kolumna Maryjna  z 1727 roku, wystawiona w podzięce za uchronienie miasta od epidemii cholery... Jej autorem jest  śląski rzeźbiarz prawdopodobnie austriackiego pochodzenia, Johann Melchior Österreich...

Z naroży rynku wychodzą cztery ulice w kierunkach równoleżnikowych... Powojenne kamienice, które zostały wzniesione po zniszczeniu miasta przez Armię Czerwoną, są nieco zbyt socrealistyczne... Pierzeje są zwarte, a budynki, dzięki attykom mają choć trochę finezji... We wschodniej pierzei możemy zobaczyć urocze kamieniczki, nawiązujące do stylu renesansowego...

Na rynku  stoi także podominikański kościół świętego Jakuba... Pierwsza świątynia powstała na początku XIII wieku spłonęła... Szybko została odbudowana ale i ona spłonęła w  XVI wieku... W kolejnej odbudowie wprowadzono do jego architektury renesansowe sklepienie... Świątynię wzbogacono o barokowe elementy... W połowie XIX wieku kościół przebudowano w stylu neoromańskim... W 1945 roku  spłonął ołtarz główny... Obecny ma formę neogotycką... Wnętrze oglądane przez kratę...

Styl gotycki prezentuje kolejny kościół p.w. Wniebowzięcia NMP... Jest to jedna z najstarszych górnośląskich świątyń... Według tradycji ufundowana w 1205 roku, w czasach księcia Mieszka, syna Władysława II Wygnańca... W 1300 spalona i  wkrótce odbudowana... Z tego okresu pochodzi prezbiterium, nawa główna i sklepienia gwiaździste... Kościół orientowany, trójnawowy...  W prezbiterium  barokowy ołtarz główny, a w nim dwa bardzo cenne dwa obrazy: Koronacja NMP i Wniebowstąpienie NMP....

Najpiękniejszą ulicą w Raciborzu,  jest nowoczesna, fantastyczna ulica Długa... Jest to dawny deptak odchodzący od rynku... Są tutaj designerskie ławeczki, krzewy, kwiaty, zwiewne trawy, falujące schody, które imitują brzeg Odry... Kamieniczki są  kolorowe, odnowione, naprawdę piękne i przyciągają wzrok... 

Z ulicy Długiej przeszłam na Plac Księżnej Ofki Piastówny... Eufemia zwana Ofką była córką księcia raciborskiego Przemysława  z dynastii Piastów i Anny Mazowieckiej... W wieku czternastu lat wstąpiła do ufundowanego przez ojca klasztoru dominikanek...

Moją uwagę przykuwa przepiękny mural Pełnia w borze autorstwa Mony Tusz... Utrzymany w magicznym, pełnym odniesień do przyrody klimacie, robi wrażenie wielkością, głębokimi kolorami i ekologicznym przesłaniem...

Przy Palcu Ofki znajduje się Muzeum w Raciborzu czyli w dawnym klasztorze zgromadzenia dominikanek, w kościele św. Ducha... To właśnie tutaj oglądałam mumię egipską...

Przy ulicy Chopina znajduje się skwerek im. Alfreda Otlika, na ktorym znajduje się krzyż pokutny i piękny mural Raciborz, wzorowany na Panoramie Raciborza z XVIII wieku  autorstwa  śląskiego rysownika, Friedricha Bernharda Wernera...

Idąc ulicą Zamkową w powietrzu wyczuwamy charakterystyczny słodkowo-cierpki zapach... To bez wątpienia aromat słodu i nie jest to przypadek, ponieważ przy zamku działa Browar Zamkowy Racibórz założony w 1567 roku... To właśnie tutaj produkowane jest Piwo rżnięte...

Zamek Piastowski w Raciborzu to najcenniejszy średniowieczny zabytek w województwie śląskim... Zachowana do naszych czasów budowla, jest wynikiem wielu przebudów, dokonywanych w kolejnych wiekach... 

Kaplica zamkowa  jest prawdziwą perłą górno-śląskiego gotyku... Została zbudowana w ostatnim dziesięcioleciu XIII wieku, na miejscu wcześniejszej budowli, prawdopodobnie romańskiej... Kaplicę wzniesiono jako dwukondygnacyjną... Górna kondygnacja przeznaczona była do odprawiania nabożeństw, dolna prawdopodobnie stanowiła skarbiec dla relikwii...

Po zwiedzeniu Zamku Piastowskiego, skorzystałam z kojącego spaceru po rozległym parku, a także wzdłuż rzeki Odry...

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Życzę pięknych, słonecznych jesiennych dni...

Serdeczne pozdrowienia na miły i spokojny tydzień...