Archikatedra pw. Wniebowzięcia NMP w Gnieźnie

Zawsze narzekamy, że życie jest tak krótkie,

a zachowujemy się, jakby nie miało końca.

(Seneka)

W Gnieźnie na Wzgórzu Lecha zwanym również  Królewskim stoi dostojna katedra Wniebowzięcia NMP... Fascynująca, gotycka  budowla, która  od pierwszej chwili zrobiła na mnie wielkie wrażenie...

Jest to trzecia świątynia wzniesiona w tym miejscu... Majestatyczna katedra  jest jednym z najpiękniejszych i najcenniejszych zabytków architektonicznych regionu i kraju... Ma ona w historii naszego kraju szczególne znaczenie... To zabytek klasy zerowej... Symbol chrześcijaństwa i siedziba metropolii, której do okresu rozbiorów  podlegały wszystkie diecezje na terenie Polski... Katedra gnieźnieńska jest zwyczajową siedzibą prymasa Polski...

To właśnie tutaj koronowano pięciu pierwszych polskich królów:  Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Bolesława Szczodrego, Przemysława II i Wacława II Przemyślida- króla Czech...

Budowę istniejącej do dziś katedry zainicjował arcybiskup gnieźnieński Jarosław Bogoria Skotnicki, wybitny mąż stanu, orędownik walki z zakonem krzyżackim, doradca Kazimierza Wielkiego... Był też inicjatorem budowy katedry na Wawelu, rektorem uniwersytetu w Bolonii, współorganizatorem Uniwersytetu Jagielońskiego...

Rozpoczyna budowę katedry w stylu gotyckim... Za jego czasów powstaje gotyckie prezbiterium, ambit i kaplice... Prace nad budową trwają do około 1390 roku... Korpus budowli otoczono kaplicami... W XVII i XVIII wieku świątynia zostaje przebudowana w stylu barokowym... A po zniszczeniach II wojny światowej poddana regotyzacji w czasie odbudowy... Trzynawowy korpus i wieże budowli odzyskały swój gotycki wygląd...

Jest to świątynia orientowana na osi wschód - zachód... Od zachodu jej ozdobą  są dwie potężne wieże nakryte barokowymi hełmami... Zostały opięte w narożach wielouskokowymi przyporami... Dachy nad nawą główną i prezbiterium są dwuspadowe a nad nawami bocznymi jednospadowe...

Na murze katedry  uwagę przykuwa herb Pomian, który należał do arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski Macieja Łubieńskiego... Łubieński podczas powstania kozackiego w 1648 roku jako interrex kierował państwem i podpisał elekcję Jana II Kazimierza i koronował go w katedrze wawelskiej... 

Po wejściu do środka  zobaczyłam wnętrze, które oznacza się prostotą i pewną surowością form...  Jak już wspominałam jest to budowla monumentalna... Długość nawy głównej łącznie z prezbiterium - 55 metrów... Wysokość nawy głównej - 22 metry, szerokość - 9,5 metra, naw bocznych odpowiednio połowę: 11 i 4,74 metra... Nawę główną od prezbiterium oddziela silnie zaakcentowany łuk tęczowy... Po przeprowadzonej regotyzacji główny trzon kościoła prezentuje się jako budowla gotycka, według stanu z początku XV wieku...  Jest to świątynia trójnawowa, bazylikowa, z ambitem (obejściem naw bocznych za prezbiterium)... 

Wyposażenie katedry zachwyca niezliczonymi dziełami sztuki różnych stylów począwszy od gotyku, przez renesans aż do baroku... To pozwala własnie  prześledzić zmieniające się na przestrzeni czasu style w sztuce i architekturze... Przy wejściu do starego kapitularza moją uwagę przykuła płyta nagrobna z czerwonego węgierskiego marmuru... Wiem, że wykonał ją znakomity artysta późnego gotyku, Wit Stwosz... Jego gmerk (znak osobisty) znajduje się w lewym górnym narożniku... Wyrzeźbiony przez niego wizerunek przedstawia arcybiskupa Zbigniewa Oleśnickiego...

Do naw bocznych przylega 14 kapic, 2 kruchty, 2 zakrystie, biblioteka, archiwum... Kaplice w większości powstały w II połowie XIV wieku... Jednak w XVII i XVIII wieku zostały przebudowane... Otwierają się na nawy wspaniałymi renesansowymi i barokowymi portalami... Niestety, wejścia do kaplic są zamknięte kratami, które właściwie utrudniają zrobienie  jakiegokolwiek zdjęcia.... Wewnątrz kaplic znajdują się barokowe ołtarze oraz renesansowe i barokowe nagrobki, płyty nagrobne, epitafia fundatorów i arcybiskupów...

Nawa główna, prezbiterium i nawy boczne nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, wspartymi na ośmiobocznych filarach międzynawowych... W nawie łuki mają bogatą dekorację rzeźbiarską... Jednym z najciekawszych dzieł polskiej rzeźby gotyckiej jest krucyfiks z drzewa lipowego z 1430 roku umieszczony na belce tęczowej... Sama belka tęczowa jest już rekonstrukcją...

Wyposażenie wnętrza prezbiterium i nawy głównej jest stosunkowo skromne... Tutaj tysiąc lat temu  spoczęły szczątki poległego męczeńską śmiercią świętego Wojciecha, patrona Polski... Ołtarz główny zdobi srebrna trumna z relikwiami  świętego Wojciecha ufundowany  w 1622 roku i wykonany przez gdańskiego rzeźbiarza Piotra von der Rennena... Na trumnie 10 płaskorzeźbionych scen z życia świętego...  Trumna wsparta  jest na sześciu orłach...

Drzwi Gnieźnieńskie nazywane niegdyś  Klejnotem Królestwa - Gemma civitatis, unikalny w skali światowej i najcenniejszy zabytek sztuki romańskiej w Polsce...  Zdobią obecnie południowy portal gotyckiej katedry... To wspaniałe arcydzieło zostało ufundowane prawdopodobnie około 1175 roku... Według lokalnej tradycji katedra otrzymała je w darze od Bolesława Krzywoustego... Według innej jest  to dar Mieszka III Starego... Geneza i warsztat, który je wyprodukował stanowi przedmiot  dociekań badaczy od wielu lat...  Podwoje gnieźnieńskie składają się z dwu skrzydeł odlanych z brązu, nierównej wielkości...

Na powierzchni drzwi w 18 kwaterach widnieją sceny z życia, męczeńska śmierć oraz wykup i przenosiny ciała świętego Wojciecha do Gniezna... Skrzydła drzwi obramowane są tzw. bordiurą z ornamentem roślinnym, figurami ludzi i zwierząt, scenami pracy, polowań i walk... Nawet dziś, po upływie niemal tysiąca lat zachwyca mnie dynamika, realizm i dramatyzm przedstawionych scen...

Cieszę się, że poznałam katedrę gnieźnieńska ponieważ przypomniała mi o wielu wydarzeniach w dziejach Kościoła i państwa polskiego...

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Witam nowych gości na moim blogu:*Tarę* * Jose Ramon**Taka trochę *  * Violinowo*

Życzę udanego, słonecznego tygodnia...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...