Majestatyczne ruiny zamku Krzyżtopór

 

Nie jestem pewny, czy komukolwiek życie układa się dokładnie tak,

jak sobie zamarzył. 

Możemy jedynie starać się ze wszystkich sił  realizować nasze drążenia.

Nawet jeśli wydaje nam się to niemożliwe.

(Nicholas  Sparks)

Zamki i pałace to wspaniałe budowle, które są świadectwem historii... W Polsce ich nie brakuje gdyż kilka wieków temu nasz kraj był jedną z największych potęg europejskich... Ziemie Rzeczpospolitej wielokrotnie musiały zmagać się z najazdami sąsiadów... W wyniku działań wojennych te wspaniałe  budowle były niszczone i grabione... Wiele zamków to obecnie już ruiny, które zostały wzmocnione i zabezpieczone... Zwiedzając Ziemię Świętokrzyską warto odwiedzić pełną magii i tajemniczości ruinę zagubioną wśród pól i wzgórz ziemi opatowskiej - Zamek Krzyżtopór w Ujeździe...

Zamek widać już z daleka... Robi na mnie ogromne wrażenie... I chociaż jest to ruina już na pierwszy rzut oka widać potęgę rodu Ossolińskich... Była to największa budowla pałacowa w Europie przed powstaniem Wersalu... Początkowo zamek nazywał się Krzysztopór, od imienia fundatora i nazwy herbu Ossolińskich... 

* Źródło *

Wieś Ujazd ma długą historię... Jest wymieniana  w  dokumentach klasztoru jędrzejowskiego już w XII wieku... W XV w. Ujazd był własnością rodu Oleśnickich, później należał do Zborowskich... Po nich stał się własnością rodu Ossolińskich... 

Krzysztof Ossoliński herbu Topór był człowiekiem wszechstronnie wykształconym... Był wojewodą sandomierskim, kasztelanem wojnickim, sądeckim, posłem królewskim, marszałkiem Trybunału Głównego Koronnego, pisarzem i tłumaczem...  Posiadał wielostronne zainteresowania m.in. literackie, dyplomatyczne, polityczne i artystyczne... Postanowił zbudować w Ujeździe siedzibę, która przyćmiłaby wszystkie inne siedziby magnackie, nie tylko w Polsce...

Pierwowzorem budowli był Pałac Farnese, znany również jako Villa Caprarola w prowincji Viterbo... Pałac był jedną z najwspanialszych budowli architektury renesansowej... Został wybudowany na polecenie kardynała Aleksandra Farnese, późniejszego papieża  Pawła III.

Siedziba Ossolińskich przybrała formę palazzo in fortezza  - pałacu w twierdzy... Za autora projektu jest uważany Wawrzyniec Senes (Laurentius de Sent), architekt i budowniczy pochodzący z Gryzonii, szwajcarskiego kantonu w Alpach... 

Gigantyczną budowlę zaczęto wznosić w 1627 roku, choć są też źródła mówiące o 1621 roku...  Zamek został ukończy w 1644 roku... Budowa trwała etapami ponieważ była to inwestycja na wielką skalę... Powierzchnia jaką zajmuje rezydencja to 1,3 ha... Zamek posiadał system wentylacyjny, grzewczy, toalety, łaźnię... Nowatorskim rozwiązaniem było też zaopatrywanie zamku w wodę...  Mury które ją otaczają mają 600 metrów długości, a wysokość wałów wynosi 5 - 7 metrów... Budowla stanowi fantastyczne kalendarium... 

-    4 dziedzińce oznaczają czerty pory roku,

-    7 wież - dni tygodnia,

-  12 sal balowych - miesiące,

-  52 pokoje - tygodnie,

-365 okien - dni,

Na bramie wjazdowej - krzyż, świadczący o głębokiej religijności Krzysztofa Ossolińskiego i jego poparciu dla kontrreformacji, oraz topór - herb rodu... Jest też ozdobny hieroglif  przypominający stylizowaną literę W, który został  znaleziony przez Ossolińskiego w księdze kabały Zohar i miał zapewnić wieczne trwanie tego miejsca...

Krzysztof Ossoliński przekazał zamek synowi Krzysztofowi Baldwinowi jako prezent z okazji ślubu w 1644 roku... Jednak Krzysztof Baldwin nie cieszył się zbyt długo nabytkiem... Wyruszył na wyprawę wojenną przeciwko powstaniu Chmielnickiego i Tatarom, zginął w bitwie pod Zbarażem w 1648 roku... Jego ciała nigdy nie odnaleziono...

Zamek został otwarty dla zwiedzających w 1991 roku... Udostępnionych jest wiele sal i pomieszczeń do wysokości drugiej kondygnacji oraz piwnice i podziemia... Można obejść koronę murów obronnych oraz wszystkie dziedzińce, w tym wewnętrzny dziedziniec owalny, gdzie zachowały się fragmenty tynków z czytelnymi do dziś inskrypcjami...

* Źródło *

Tak prawdopodobnie wyglądał zamek Krzyżtopór w  latach swej świetności... Wielka szkoda, że tą świetnością cieszył się tylko 11 lat... Szybko wpadł w ręce Szwedów w czasie Potopu, później zniszczony w czasie konfederacji barskiej... Szwedzi ograbili zamek ze wszystkich wartościowych rzeczy... Krzyżtopór zaczął powoli chylić się ku ruinie i już nie podniósł się do dawnej świetności... Chociaż od tak wielu lat  zniszczony i nie ma w nim żadnych eksponatów to nadal jest piękny i zachwycający... 

Od północno-zachodniej strony rozciąga się rozległy, wspaniały widok na dolinę Koprzywianki, lewostronnego dopływu Wisły.... Linię horyzontu zamyka pasmo Gór Świętokrzyskich... Na podmokłych łąkach rosną szpalery wierzb... W pewnym momencie dostrzegam skromy pomnik - krzyż upamiętniający kilkudziesięciu więźniów z Ostrowca, którzy zostali rozstrzelani przez żandarmerię niemiecką w 1944 roku...

Do naszych czasów przetrwało 90% gołych  murów i 10 % stropów... Dekoracje sgraffitową można dostrzec jeszcze na  niektórych fragmentach ścian...  Zachowały się też miejscami znakomicie wyprawione tynki... W czasie zwiedzania bardzo pomocne są tabliczki z nazwami pomieszczeń lub obiektów i kierunku zwiedzania... Jedynym problemem było wejście do podziemi... Zejście było zagrodzone, nieoświetlone i bardzo śliskie po wcześniej padającym deszczu...

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Życzę miłego, słonecznego tygodnia...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...