Zakopane - Cmentarz na Pęksowym Brzyzku

 

Dla tych 

którzy odeszli w nieznany świat,

płomień na wietrze

kołysze wiatr.

Dla nich tyle kwiatów

pod cmentarnym murem

i niebo jesienne

u góry.

Dla nich

harcerskie warty

i chorągiewek gromada,

dla nich ten dzień

- pierwszy dzień listopada.

(Danuta Gellnerowa)

Bardzo lubię odwiedzać stare cmentarze... Tam faktycznie można pogrążyć się w myślach i refleksji nad życiem... W czasie spaceru oglądam stare groby, wczytuję się wyblakłe tablice nagrobne... To być może dziwne, ale stare cmentarze dla mnie miejscem wyciszenia, zadumy, ciszy i zachwytu... Są nie tylko miejscem spoczynku zmarłych, ale także prawdziwymi arcydziełami architektury... Uważam je za swoistą galerię sztuki... Prezentują bogactwo stylów, takich jak neoklasycyzm, secesja, eklektyzm, neogotyk... W czasie spaceru po cmentarzu zauważam, że każdy kamień, każda rzeźba, każda dekoracja niesie ze sobą ducha epoki, w której powstały... 

W czasie wrześniowego pobytu w Zakopanem odwiedziłam jedną z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych nekropolii w Polsce, Stary Cmentarz na Pęksowym Brzysku... Położony jest niedaleko  Krupówek, przy Starym Kościółku... Został założony w pobliżu drewnianego Starego Kościółka, przez księdza Józefa Stolarczyka, pierwszego proboszcza Zakopanego...

Przed bramą cmentarną, zaprojektowaną przez  Stanisława Witkiewicza, posadowiona jest murowana kaplica św. Andrzeja (Świerada) i św. Benedykta... Została wybudowana około 1800 roku przez Pawła Gąsienicę, stąd nazywana jest  również Kaplicą Gąsieniców... 

Przekraczam bramę cmentarza na  Pęksowym Brzyzku, symbolicznego miejsca spoczynku wielu zasłużonych  osób dla Zakopanego, Tatr i Polski...

Przypuszczam, że są takie osoby, które zastanawiają się skąd wzięła się taka nazwa cmentarza... Otóż pochodzi od nazwiska darczyńcy ziemi, Jana Pęksy...  Brzyzek w gwarze góralskiej oznacza urwisko nad potokiem Cicha Woda...

Przez środek cmentarza prowadzi kamienna alejka, po bokach której znajduje się około 500, z czego połowa należy do osób zasłużonych... Prawie wszystkie  to bogato zdobione, niepowtarzalne dzieła sztuki wykonanymi w drewnie, metalu lub kamieniu... Cmentarz otocza kamienny mur, tym samym czyniąc całą przestrzeń niezwykle intymną...

Spaceruję niespiesznie... Podziwiam unikatowe dzieła sztuki,  inspirowane bogatą kulturą Podhala... Zaraz przy wejściu, z prawej strony, znajduje się symboliczny grób Witkacego, razem z mogiłą jego matki... Nie wiadomo bowiem, gdzie tak naprawdę znajduje się ciało słynnego polskiego malarza i pisarza... Na cmentarzu spoczywa także ciało ojca Witkacego, wybitnego architekta, malarza, twórcy stylu zakopiańskiego Stanisława Witkiewicza... 

Pochowany jest również inny wybitny twórca epoki Młodej Polski, poeta, prozaik Kazimierz Przerwa-Tetmajer... Po prawej stronie od jego grobu znajduje się natomiast miejsce pochówku pisarza Władysława Orkana...  Nieco dalej pochowany jest Kornel Makuszyński, wybitny polski pisarz.... Choć urodził się w innej części Polski, to Zakopane stało się jego drugim domem, gdzie spędził ostatnie lata życia... 

Na Pęksowym Brzyzku możemy zobaczyć oryginalne nagrobki, np. w postaci głazów granitowych, kapliczki udekorowane w stylu podhalańskim, z Chrystusem Frasobliwym, Pietą, Matką Boską z Dzieciątkiem, rzeźbione krzyże, motywy malowane na szkle...

Cmentarz na Pęksowym Brzyzku, to miejsce niezwykle, gdzie każda mogiła ma swoją historię wartą poznania i odkrycia... Cmentarz należy do najpiękniejszych  i najbardziej unikatowych cmentarzy w Polsce,  co potwierdza jego niezwykły urok, architektura i atmosfera... Nic dziwnego, że to miejsce przyciąga mnóstwo turystów,  niezależnie od pory roku...

1 LISTOPADA

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Życzę Wam spokoju, refleksji i dnia pełnego ciepłych wspomnień...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...