Zamek kapituły warmińskiej i archikatedra w Olsztynie

 

Prawdziwa miłość nie wyczerpuje się nigdy.

Im więcej dajesz, tym więcej ci jej zostaje.

(Seneka Młodszy)

W dzisiejszym poście postanowiłam wrócić na chwilę do stolicy Warmii i Mazur... Nie przypuszczałam, że to miasto tak bardzo mnie zachwyci... Olsztyn,  miasto Kopernika, jest jednym z piękniejszych miast na mapie turystycznej Polski... Będąc tu, koniecznie trzeba zobaczyć zabytki gotyku ceglanego: Zamek Kapituły  Warmińskiej i Bazylikę konkatedralną św. Jakuba Apostoła... 

Jak już doskonale wiecie, zamki od zawsze mnie fascynują... Niemal za każdym kryje się bardzo bogata historia, tajemnice jego mieszkańców, zaskakujące legendy, interesująca architektura... 

A wracając do Olsztyna, jego dawne dzieje  splotły się z historią biskupstwa warmińskiego... Na tym miejscu, już niedługo po  roku 1300 biskupi założyli zamek kapituły...  Został on zlokalizowany w zakolu rzeki Łyny, a przy wniesionej warowni rozwinęło się miasto, które w roku 1353 otrzymało prawa miejskie... Powstało wówczas miasto - obecnie Stare Miasto - założone na planie zbliżonym do owalu, doskonale wykorzystujące naturalny układ terenu...

Zamek, znajdujący się w północno-zachodniej części Starego Miasta, nie był z nim połączony... Oddzielała go szeroka i głęboka fosa, która została zasypana... W 2008 roku urządzono tu nowoczesny  amfiteatr i bardzo piękny, romantyczny park... 

Zamek wzniesiony na planie zbliżonym do kwadratu był wielokrotnie przebudowywany... Północne i południowe skrzydła są gotyckie, wschodnie skrzydło - barokowe... Obecnie miesi się  w nim Muzeum Warmii i Mazur, w którym prezentowane są zbiory etnograficzne, historyczne, przyrodnicze, kolekcja sztuki złotniczej, stare ikony, rzemiosło artystyczne... Na dziedziniec zamkowy wchodzimy przez wieżę bramną...

Zamek zbudowano z cegły na podmurówce z kamienia... W zachodnim narożniku znajduje się kwadratowa wieża oraz budynek o funkcjach gospodarczych, administracyjnych i być może mieszkalnych... Wewnętrzny dziedziniec otaczają ażurowe, dwukondygnacyjne krużganki, spinające cztery skrzydła zamku... Od zachodu domyka go średniowieczny mur gotycki... Na dziedzińcu znajdują się trzy kamienne posągi to tzw. Baby Pruskie, wersalski kamień graniczny z 1919 roku, z granicy polsko-niemieckiej...

Staropruskie kamienne rzeźby mają niewiele ponad metr wysokości... Są dość prymitywne i przedstawiają człowieka o formie bryłowatej, nieco zamazanej, ze złożonymi rękoma.. Ubrany jest w opończę, a na głowie ma stożkowatą czapkę... Naturalnie, można tu dopatrzyć się jakiej baby, lecz ta interpretacja jest na pewno niewłaściwa...  Czemu służyły te prawdopodobnie kultowe rzeźby, jakie treści niosły ze sobą ? tego już się chyba nie dowiemy... Ich znaczenie znikło wraz z całym plemieniem pruskim, wyniszczonym przez Krzyżaków... A szkoda,  może skarbnica wiedzy o rozwoju ludzkości wzbogaciłaby się  o jeszcze jeden interesujący mit...

Koniecznie trzeba zobaczyć oryginalną tablicę astronomiczną  wyrysowaną na ścianie krużganku przez Mikołaja Kopernika... Do naszych czasów zachowało się kilka jej fragmentów... Kopernik rysował tablice przy wejściu do swej komnaty... Żeby obserwować ruch słońca na baszcie zamkowej, prawdopodobnie zamontował lustro, a przy oknie, być może na parapecie, kolejne lusterko...

Na dziedzińcu olsztyńskiego zamku możemy zobaczyć rzeźbę Powinieneś być szczęśliwy Anatol z kolekcji profesora Oskara Gottlieba Blarra - niemieckiego kantora, dyrygenta i animatora życia muzycznego... 

Przy murze kurtynowym na dziedzińcu zamkowym, stoją dwie rzeźby autorstwa Adolfa Wildta -  mistrza  włoskiego modernizmu... Ogromna rzeźba mająca formę dwóch masek nosi tytuł : Człowiek, który się śmieje i człowiek, który płacze... Do płaczącej twarzy mężczyzny, było zainstalowane urządzenie, którym  doprowadzono wodę do źrenic...  

Kolejnym cennym zabytkiem Olsztyna  jest jego stary, parafialny kościół p.w. świętego Jakuba Starszego... Monumentalny kościół wznosi się w samym sercu Starego Miasta... W swym obecnym kształcie wzniesiony przed 1445 rokiem, około połowy XVI wieku przykryty nowym sklepieniem... Jest to wspaniała, godna wielkiego miasta halowa świątynia o bardzo dobrych proporcjach wnętrza...

Sama bryła kościoła, z wielką nadbudowaną w XVI stuleciu siedmiokondygnacyjną wieżą od zachodu, podzieloną na pasy blendowanych wnęk i fryzów... Właśnie dzięki swej dekoracji wydaję się być lżejsza, bardziej wznosząca się ku niebu... Rozbicie masywu ściany tą dekoracją było zabiegiem świadomym, dowodem umiejętności i wyczucia bryły starych mistrzów...

Ta potężna, gotycka świątynia, wykonana całkowicie z cegły, na przestrzeni wieków  była wielokrotnie niszczona, remontowana i przebudowywana...

Moją uwagę przykuwa ostrołukowy portal wejścia głównego... Drzwi spiżowe są pomnikiem pontyfikatu Jana Pawła II oraz pamiątką jego pobytu w Olsztynie... W górnej części portalu postać świętego Jakuba Apostoła, patrona kościoła i miasta...

Wnętrze kościoła jest bardzo przestronne, ale trochę mroczne... W prezbiterium neogotycki ołtarz główny pochodzi z XIX wieku... Został wykonany w pracowni w Norymberdze... Jest też wbudowany renesansowy ołtarz skrzydłowy z kościoła św. Krzyża... Po bokach figury z 1460 roku, świętego Jakuba Starszego i świętego Andrzeja... Ponadto w prezbiterium stoją: tron arcybiskupów warmińskich, stalle, barokowa chrzcielnica... Przed prezbiterium - Krzyż triumfalny wykonany przez Isaaca Riga z Królewca,  z około 1680 roku...

Ogromne wrażenie robią sklepienia... Przyglądam się im z ogromnym podziwem... W nawie głównej możemy zobaczyć sklepienie  siatkowe a w bocznych, bardzo piękne sklepienia kryształowe...

Najstarszym zabytkiem katedry świętego Jakuba Starszego jest późnogotycki tryptyk szafiasty pochodzący z początków XVI wieku znajdujący się w lewej nawie... Takie ołtarze w czasach gotyku cieszyły się wielką popularnością... Zbudowane są z nieruchomej części środkowej i mobilnych skrzydeł bocznych... W centralnym miejscu Matka Boska z Dzieciątkiem Jezus, po bokach: święta Katarzyna i święty Kanut królewicz...

Ołtarz Matki Boskiej z Wilna, został wykonany przez Josepha i Augusta Lorkowskiego z Gietrzwałdu... Na ścianach naw bocznych barokowe obrazy apostołów, biskupów... 

Prawą nawę zamyka neorenesansowy ołtarz  Świętego Krzyża w obudowie neogotyckiej - tryptyk z XVI wieku... Zwieńczeniem ołtarza są: Pieta i figury czterech świętych wykonane w 1866 roku w tyrolskim St. Ulrich... Ponad ołtarzem mały prospekt organowy Maxa Terletzkiego z Królewca... 

W nawie głównej na filarach umieszczone zostały neogotyckie figury: Antoniego Padewskiego,  świętego Wojciecha, Jana Chrzciciela, Jakuba Starszego...

Katedra przed 1807 rokiem była skarbnicą wielu cennych zabytków sztuki sakralnej... Niestety, wojska napoleońskie umieściły tutaj jeńców rosyjskich, którzy broniąc się przed ostrym mrozem, spalili tu wszystko co mógł strawić ogień... 

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...