Południca - postrach pracujących w polu

Słońce ziemią kołysze, chmury z nieba wytarło,

Zda się słyszeć jak w ciszy, z kłosów sypie się ziarno.

Babom łydki bieleją, w podkasanych spódnicach,

Ziemia pęka nadzieją, rodzi się południca.

(Kazimierz Grześkowiak)

Inspiracją do napisania  postu o kobiecym demonie stał się obraz Jacka Malczewskiego W tumanie znajdujący się w Muzeum Narodowym w Poznaniu...

Lubię Malczewskiego, malarza i rysownika czołowego reprezentanta Młodej Polski... Jednak muszę przyznać, że obraz ten, to jedno z najdziwniejszych dzieł tego artysty... Powstał dla hrabiego Edwarda Aleksandra Raczyńskiego, podczas pobytu w jego majątku w Rogalinie... Lokalny, bardzo piękny krajobraz natchnął Malczewskiego do jego namalowania...

Najtęższe umysły łamały sobie głowy nad znaczeniem tej kompozycji... Jedni tę postać kobiecą identyfikowali jako Polonię, personifikację Polski a inni jako Południcę...

Być może nie każdy słyszał o marze polnej zwanej  Południcą... Na polach pozostało już niewiele zboża, pomimo to, pragnę  w dzisiejszym poście przybliżyć jej postać...

Południce były postrachem ludzi pracujących w polu... Jeszcze na początku XX wieku wierzenia w te demony były powszechne... Przybywały latem, w samo południe, w największy upał... Zsyłały na ludzi  bóle głowy, krzyża i mięśni, niemoc, zasłabnięcia a nawet śmierć...  Wierzono, że chroniły zboże i polne kwiaty, z tego powodu były bardzo groźne dla żeńców... Porywały  również bawiące się w polu dzieci, a spotkanie z nimi  doprowadzało do udaru słonecznego...

Południcą była ubrana na biało niewiasta, która w okresie żniw przechadzała się miedzami zbóż i karała chłopów, którzy łamali zakaz pracy w polu w południe... Sądzę, że każdy odnosi  takie wrażenie, że w południe Słońce na trochę wstrzymuje swoją wędrówkę po niebie...Według niektórych wierzeń ten czas był święty i nie powinno się wtedy pracować...

Południca czasami przybierała różne formy... Raz była to bardzo piękna jednak blada kobieta z rozwianymi włosami... Objawiała się również jako wir powietrzny... Innym razem gdy w samo południe, mimo bezwietrznej pogody, kłosy na polu zaczynały delikatnie falować, oznaczało to, że żeńca znalazł się w ogromnym niebezpieczeństwie... Zbliża się do niego południca, czyli duch  gwałtownie zmarłej kobiety, tuż przed  lub po własnym ślubie... Oszalała z bólu i nienawiści, krąży wśród łanów zboża, szukając swych dawnych niewiernych kochanków czy miłosnych rywalek - zabije każdego, kto nie usunie się na czas z jej drogi....

Przy bliskim spotkaniu okazywała się wychudzoną, brzydką, pomarszczoną staruchą z wielkimi kłami, z długimi, ostrymi łapami  odziana biały strój panny młodej... A w jej w ręku zawsze był sierp, którym zabijała swoje ofiary...

Nie było na nią sposobu... Czekano cierpliwie na koniec żniw ponieważ dopiero wtedy zakopywała się w ziemi i zapadała w sen zimowy... Żniwa się skończyły... Bez obawy można było wyjść na zaorane pola, które oczyszczone i przygotowane na zrodzenie następnych zdrowych i bogatych plonów...

Wracam do  wspomnień urlopowych z tego lata... Jest południe... Panuje spory upał... Taki gorąc, jaki panuje u nas w ostatnich dniach, który wydaje się większości z nas nie do zniesienia... Ja kocham  takie wysokie temperatury... Spacerowałam po miedzach wśród dojrzewających zbóż: pszenicy, owsa, żyta, jęczmienia... Przemierzałam ścieżkami wijącymi się pomiędzy różnorodnymi zagonami: buraków, kapusty, kwitnącej kukurydzy, której bujne pióropusze powiewały na wietrze...

Podziwiałam i zachwycałam się urodą dzikich kwiatów kwitnących w zbożu... Przyroda przystroiła je w przepiękne szaty by upiększały monotonne łany zbóż... W pewnym momencie wypatrzyłam kwiat kąkolu... Czy ktoś go jeszcze pamięta, czy wie jak on wygląda? Mnie się jego obraz powoli zaciera... To słynny symbol pleniącego się zła, przytaczany w jednej przypowieści Nowego Testamentu...

Opowiedział im też inną przypowieść: Królestwo Niebios przypomina człowieka, który na swej roli posiał dobre ziarno. Lecz kiedy ludzie spali, przyszedł jego nieprzyjaciel, nasiał tam kąkolu i odszedł. Gdy zboże podrosło i zawiązały się kłosy, pokazał się też kąkol.
Przyszli więc służący i pytają gospodarza: Panie, zdaje się, że obsiałeś rolę dobrym ziarnem. Skąd się tam wziął kąkol?
To sprawka nieprzyjaciela - odpowiedział.
Czy chcesz więc - zaproponowali - byśmy poszli i usunęli go?
Nie - zdecydował gospodarz - bo usuwając kąkol moglibyście powyrywać pszenicę. Niech rosną razem. Poczekajmy do żniw. Wtedy powiem żeńcom: Zbierzcie najpierw kąkol, powiążcie go w snopy i spalcie. Pszenicę natomiast przenieście do mego spichlerza.

Do dzisiaj pamiętam gdy dziadzio mówił, że to  groźny intruz na polu... Hmm, a przecież wyglądał  tak pięknie, tak niewinnie... Delikaty powiew wiatru kład zboża... Rozglądałam się czy przypadkiem w pobliżu  nie kręci się Południca? Ponoć chodzą one w południe po polach i atakują ludzi, którzy o tej porze pracują...

Nie spotkałam jej, może to i dobrze? Przypuszczam, że  Południca pozostała już tylko w dawnych mitach słowiańskich... Jednak w naszych czasach upiór odżył w grach komputerowych...

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...