Muzeum "Dworek Mikołaja Reja" w Nagłowicach

 

Żona jedna tak bardzo męża żałowała,

Że go sobie po śmierci namalować dała.

Naparł się jej wnet drugi, ale zeń nie chciała,

Chybabyś tak dobry był, jak ten com go miała.

A on się jej lepszym być, naobiecywał,

Jakoż jednak z początku, lepiej się zachował.

Bo gdy wstała od niego, zrąbała pierwszego.

Nazywając go zdrajcą, być ciała swojego.

(Mikołaj Rej)

O Mikołaju Reju z Nagłowic (1505 - 1569) słyszeli prawie wszyscy... Dla tych co o nim nie słyszeli,  pragnę przybliżyć w wielkim skrócie jego postać i twórczość... Był pisarzem, poetą, dramaturgiem i tłumaczem... Uważany za ojca literatury polskiej... Chociaż Mikołaj Rej nigdy w Nagłowicach nie mieszkał to używał przydomka "z Nagłowic", który pochodzi od wsi w ziemi krakowskiej, skąd wywodzi się jego stary ród...

Dwudziestoletni Mikołaj zostaje przez ojca wysłany do zamku Tenczyn by na dworze Tęczyńskich mógł pobierać nauki, uczyć się języków obcych i doskonalić umiejętności pisarskie... Chociaż studiował we Lwowie, w Skalbmierzu i Krakowie, to jednak  nie ukończył żadnej uczelni... Być może dlatego, że nie lubił łaciny i nie bardzo potrafił się nią posługiwać... Pisał świadomie w języku narodowym - polskim, i uważał to za obywatelki obowiązek... A kiedy pisał: "A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój jeżyk mają" - wykazał dużo dumy narodowej...

Po śmierci ojca zajął się gospodarstwem i rozpoczął życie  szlachcica ziemianina... Ożenił się z majętną panną Zofią Kosnówną i wiódł z nią szczęśliwe życie, i  z którą miał trzech synów i pięć córek... Powadził aktywne życie społeczne i towarzyskie...Wybierano go na sejmiki, wiele podróżował po kraju, procesował się o majątki, zyskiwał rozgłoś wśród szlachty...

Mikołaj Rej otrzymał Nagłowice w spadku po wuju Piotrze... W dokumentach z 1545 roku występuje już jako ich dziedzic  ale nigdy tutaj nie mieszkał...

W Nagłowicach - wsi  położonej w województwie świętokrzyskim, w pięknym parku w stylu angielskim znajduje się malowniczy  dworek rodziny Walewskich...  Kacper Walewski herbu Kolumna, właściciel Nagłowic poseł na Sejm Czteroletni, szambelan króla Stanisława Augusta Poniatowskiego,  w latach 1798-1800 wybudował dwór parterowy, dwutaktowy, z mieszkalnym poddaszem, kryty zieloną blachą... Jego syn Antoni, otoczył dwór okazałym parkiem... Później posiadłość przeszła w ręce zięcia Antoniego, senatora Kosickiego... W 1914 roku dzieci Józefa Kosickiego, sprzedały Nagłowice księciu Januszowi Radziwiłłowi... Po wojnie w 1945 roku majątek rozparcelowano, a dworek przeszedł w posiadanie Związku Literatów Polskich... Jak to zwykle w tamtych latach bywało nie dbano o niego i chylił się ku upadkowi...

Z okazji 400-lecia śmierci Mikołaja Reja, w 1969 roku zorganizowano tutaj Izbę Pamięci "Ojca literatury polskiej"... Dworek jednak ulegał dewastacji i dopiero w latach 80-tych XX wieku został wyremontowany i urządzono w nim stałą wystawę biograficzno-literacką i przyjęto nazwę Dworek Mikołaja Reja w Nagłowicach...

Muzeum jest niewielkie, dosyć skromne, nie posiadające żadnych oryginalnych eksponatów związanych z Mikołajem Rejem... Jest to jednak miejsce bardzo piękne i warte odwiedzenia... Już w holu dworku znajduje się wystawa książek na temat twórczości Mikołaja Reja i  epoki w której żył...  Z zaciekawieniem przeglądam prezentowane egzemplarze... Po chwili przechodzę do sal wystawowych... W szklanych gablotach znajdują się kopie strojów szlacheckich z XVI wieku a na honorowym miejscu portret Mikołaja Reja, a na ścianach scenki rodzajowe z utworu: Żywot człowieka poczciwego... W gablotach znajdują się ciekawe teksty rękopisów m.in. Zeznanie podatkowe  czy List do sąsiada...

Są tutaj dokumenty pozwalające poznać życie pisarza i oczywiście  jego dzieła... Na ścianach kolorowe reprodukcje i fragmenty tekstów z jego utworów, to one przyciągają uwagę zwiedzającego...

Dla Polaków Mikołaj Rej jest drugim obok  Jana Kochanowskiego wielkim pisarzem renesansu... Jest też najważniejszym pisarzem reformacyjnym, ponieważ Rej był protestantem... Zasłynął ostrą w tonie i niewybredną w słowie krytyką katolicyzmu - atakami na kler i papiestwo...

Mikołaj Rej posiadał niespotykany talent pisarski... Pisarstwo uważał za powołanie i służbę społeczną... Jego kariera literacka rozpoczęła się dosyć późno bo dopiero w 1543 roku, po ukazaniu się: Krótkiej rozprawy  między trzema osobami, Panem, Wójtem i Plebanem...   Jego twórczość jest bogata i różnorodna... Tworzył figliki - ośmiowersowe satyryczne obrazki z życia dworzan, szlachty i chłopstwa...

Poniżej kilka  złotych myśli Mikołaja Reja:

Jaka robota, taka zapłata.

Dobra żona jest dar Boży. Ona szczęście domu mnoży.

Nie mów, co chcesz, abyś nie usłyszał, czego nie chcesz.

Lepsza cnota w błocie, niż niecnota w błocie.

Cnota jest klejnot nieoszacowany, bo ta zdobi ubogie i pany.

Mikołaj Rej martwił się o przyszłość Rzeczypospolitej, czego dowodem jest słynny cytat : Rzeczypospolita ta jest prawie jak matka, a przez złe sny zginie do ostatka.

Dziś w Dworku Mikołaja Reja mieści się biblioteka, odbywają się śluby, organizowane są wystawy malarskie...

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...