Panorama Racławicka

Póki w narodzie myśl swobody żyje,

Wola i godność, i męstwo człowiecze,

Póki sam w ręce nie odda się czyje

I praw się swoich do życia nie zrzecze.

To ani łańcuch, co mu ściska szyję,

Ani utkwione w jego piersiach miecze,

Ani go przemoc żadna nie zabije -

I w noc dziejowej hańby nie zawlecze.

(Adam Asnyk)

Krajobraz wyżynny urozmaicony licznymi jarami, wąwozami, poprzecinany płytkimi dolinami, a gdzieniegdzie strome zbocza porośnięte pojedynczymi brzozami... Na skrzyżowaniu dróg na Wzgórku Dziemięrzyckim drewniany  krzyż (zmurszały rozleciał się w 1986 roku), w oddali las sosnowy a we wsi chaty kryte strzechą... Taki region wybrał Kościuszko na miejsce przyszłej bitwy... Dopływy rzeczne Wisły przecinając  teren utworzyły  doliny, które miały stanowić naturalne zabezpieczenie wojsk powstańczych...

Na terenie pól należących do Racławic, Dziemięrzyc i częściowo Wrocimowic należących obecnie do powiatu miechowskiego 4 kwietnia 1794 rozegrała się Bitwa Racławicka... 

Znany lwowski malarz Jan Styka był pomysłodawcą uwiecznienia 100 rocznicy insurekcji kościuszkowskiej i zwycięskiej bitwy pod Racławicami... Panoramę Racławicką zamówiła Rada Miasta Lwowa w 1893 roku na Powszechną  Wystawę Krajową we Lwowie... Projektem dowodził Jan Styka a do współpracy zaprosił utalentowanych polskich malarzy: Wojciecha Kossaka, Włodzimierza Tetmajera, Tadeusza Popiela, Zygmunta Rozwadowskiego i wielu  innych... Twórcy dzieła odwiedzili miejsce bitwy, wykonali dokładne szkice okolicznych pól, dróg, elementów przyrody, topografii, zabudowań... Ten ogromy obraz został namalowany w ciągu 9 miesięcy i można go zaliczyć do najciekawszych polskich dzieł XIX wieku ...

Gdy tylko zobaczyłam Panoramę Racławicką od razu zrobiła na mnie niewyobrażalne wrażenie... Niesamowite ogromne dzieło zachwyciło mnie kolorami, detalami, rozmiarem, kunsztem... Stałam osłupiała i tylko się jej przyglądałam... Nie powinnam być tak bardzo  tym obrazem zaskoczona ... Kilka lat temu, widziałam podobne, monumentalne dzieło: Bitwę pod Borodino... Jednak to było dla mnie piękniejsze, milsze sercu ponieważ przedstawiało nasz zryw narodowo-wyzwoleńczy...

We Lwowie powstało monumentalne dzieło o wymiarach: 114 metrów długości i 15 metrów wysokości, ważące 3,5 tony... Jest przepiękne, panoramiczne i tak doskonale wykonane, że trudno odróżnić co jest obrazem a co scenografią dobudowaną przed płótnem wywołując wrażenie wielowymiarowości...  Obraz można porównać do współczesnej technologi 3D... Został namalowany na płótnie żaglowym sprowadzonym z Belgii w czternastu kawałkach i każdy miał 15 metrów długości...

Wojenne i późniejsze losy Panoramy Racławickiej były bardzo burzliwe... Po wojnie zabezpieczone, ale już zniszczone dzieło próbowano na powrót  odtworzyć dla społeczeństwa... W latach 80 XX wieku pobudowano rotundę a prace rekonstrukcyjne prowadziło 25 konserwatorów i trwały one 5 lat... Uroczyste otwarcie Panoramy Racławickiej nastąpiło 14 czerwca 1985 roku...

Tadeusz Kościuszko po ogłoszeniu insurekcji w Krakowie wyruszył na północ z armią liczącą 4 tysiące ludzi... Na polach racławickich stały wojska generała Aleksandra Tormasowa... Pierwsi zaatakowali Rosjanie czym spowodowali spore zamieszanie w szeregach powstańców... Sytuacja była niebezpieczna... Kościuszko zdecydował zaatakować środek  wojsk nieprzyjaciela przy pomocy oddziałów kosynierów... My, Polacy doskonale wiemy, że byli to zwyczajni chłopi uzbrojeni w kosy osadzone pionowo (sztorc) na drzewcu... Kosa była bronią zdesperowanych i biednych ludzi... Nawet w popularnej pieśni z tego czasu śpiewano:

W krwawem polu srebrne ptaszę,

Poszli w boje chłopcy nasze.

Obok Orła znak Pogoni,

Poszli nasi w bój bez broni...

To ochotnicze chłopskie wojsko  rozbiło część piechoty wroga i zdobyło działa... W tej walce wielkim męstwie wsławił się Wojciech, Bartos Głowacki... Zdobył działo rosyjskie gasząc lont czapką...

Drugie starcie przeprowadzono na prawym skrzydle Rosjan... Brawurowy atak kosynierów zaskoczył piechotę nieprzyjacielską, żołnierzy rosyjskich ogarnęła panika... Bitwa została wygrana, a przybyły na pole walki oddział Denisowa, który miał otoczyć kościuszkowców nie podjął walki...  

Uważam, że każdy powinien zobaczyć na własne oczy Panoramę Racławicką... Tutaj iluzja miesza się rzeczywistością... Nie jest łatwo uwierzyć, że patrzymy na obraz... A jednak, jest to jedno z najznakomitszych,  monumentalnych dzieł dziewiętnastowiecznej polskiej kultury...

* Jarmark Bożonarodzeniowy we Wrocławiu *

* Spacer po Wrocławiu *

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...