Romańska bazylika św. Jerzego w Ják

Jestem biedną kobietą, starą, nieuczoną.

Czytać nawet nie umiem.

W mym wiejskim kościółku  pokazano mi kiedyś

Raj w hafty malowany

I piekło straszne, gdzie potępione dusze smażą

się okrutnie.

Pierwsze daje mi radość, drugie mnie przeraża.

(François Villon)

 Od zawsze lubiłam gotyk za strzelistość budowli, duże okna witrażowe wpuszczające do wnętrza sporo światła, oryginalność dekoracji, kamienne koronki... Nie zwracałam uwagi na sztukę romańską... Gdy zobaczyłam jeden z dwunastu kościołów romańskich w Kolonii,  kościół św. Kuniberta,  uległam absolutnej fascynacji architekturą romańską... Miała ona charakter głównie sakralny i była związana przede wszystkim z zakonem Benedyktynów... Przekonałam się, że klasztory tego zakonu stanowiły najdoskonalszy wzorzec budownictwa i odegrały też najważniejszą rolę w rozprzestrzenianiu się i ewolucji form romańskich...

Prawie cała średniowieczna sztuka była podporządkowana religii, która miała kojarzyć się z bogactwem, pięknem i potęgą... Świątynie budowane w tamtych czasach miały  wzbudzać  w ówczesnych ludzkich zachwyt i szacunek dla Boga... Kościół nie mógł być czymś zwyczajnym, takim jak zamek, musiał wyróżniać się i zwracać uwagę, musiał nauczać i chwalić Stwórcę... Jednak budowanym świątyniom nadawano prostą formę... Powstawały na planie prostokąta, kwadratu a nawet koła... Oglądane z pewnego oddalenia sprawiają wrażenie jakby zbudowano je z ogromnych brył geometrycznych...

Od tamtego czasu kościoły romańskie  budziły mój zachwyt i zainteresowanie... Podczas wszystkich swoich podróży  poszukiwałam czegoś ciekawego pod względem architektonicznym...  W zachodnich Węgrzech w pobliżu granicy austriackiej jest niewielka wioska Ják... Wiosce nie poświęcę uwagi... Byłam mocno zaskoczona bo ta i wszystkie inne są raczej brzydkie, smutne i zaniedbane... Jakże im daleko do naszych wsi...

Jak pewnie już wiecie, wszędzie  dostrzegam piękno i pozytywne, radosne wartości... Jednak jadąc przez tę wieś zaczęłam wątpić czy w takim miejscu zobaczę coś ciekawego... Nawet  pomyślałam czy nie lepiej zawrócić z obranej drogi? Jak dobrze, że tego nie zrobiłam...  W Ják  znajduje się  prawdziwa  perełka, romańska bazylika świętego Jerzego... To dziwna mieszanka piękna ziemskiego i niebiańskiego...

Ten monumentalny romański kościół należał niegdyś do opactwa Benedyktynów... Jego masywna, przysadzista sylwetka już z daleka przyciągała moją uwagę... Zbudowany na niewielkim wzniesieniu w 1216 roku z polecenia wielkiego rycerza Mártona Nagya...

Kościół z daleka wyglądał jak twierdza obronna...  Był orientowany względem stron świata w taki sposób, aby część prezbiterialna mieszcząca ołtarz główny, była zwrócona ku wschodowi... Boczne drzwi zachęcały do wejścia... Mój wzrok przykuwał romański portal uskokowy... Tympanon tworzyła płyta na której umieszczono baranka symbol prostoty, czystości, niewinności, po jego bokach prawdopodobnie dwie jaszczurki symbolizujące dusze i stylizowane liście akantu... Po bokach drzwi, po dwie spiralne  kolumny, których kapitele są zdobne w wyszukane motywy...

Piękna pogoda sprawia, że w spokoju, powoli mogłam delektować się każdym szczegółem tej zabytkowej budowli... A kiedy podeszłam do wejścia głównego, nie mogłam oderwać wzroku od romańskiego portalu i tympanonu...

Portal stanowi półkolista archiwolta z kilkoma rzędami łuków, które wypełnione są rzeźbiarskimi ozdobami...  Nad wejściem, przedstawienie Chrystusa z Aniołami... Każdy detal portalu zachwyca... Przepiękne kolumny z   rzymskimi kapitelami, które odnaleziono w pobliskim Szombathelyi... Po bokach portalu dwa lwy romańskie... Lew, symbol świętego Marka...  Te dwie spore rzeźby są idealnie wpisane w portal tak jak człowiek w otaczającą go rzeczywistość...

To wielkie szczęście, że mimo różnych zawirowań historycznych przez osiemset lat portal nie doznał większych uszkodzeń i możemy go oglądać po niewielkiej renowacji... Fasadę zdobią dwie monumentalne wieże...

Weszłam do środka... W świątyni panował półmrok... Okna niewielkie nie wpuszczają światła do wnętrza...  Panująca mroczność sprzyjała atmosferze skupienia i modlitwy... Ta przygnębiająca i ponura atmosfera wnętrza  przypominała wchodzącym doń wiernym, maksymę średniowiecza: "memento mori", nawoływała do pokuty i wyrzeczenia się grzechów...

Wyraźnie widzę tu najwyższą nawę główną i dwie mniejsze nawy boczne, a więc jest to bazylika trójnawowa...  Na przedłużeniu  naw bocznych, niewielkie półkoliste absydy oraz półkolista absyda na przedłużeniu nawy głównej... Całość budowli ma kształt krzyża... Wnętrze skromne... W kilku miejscach widoczne pozostałości fresków... Uwagę przykuwają sklepienia, filary i kapitele... Trzy bardzo proste romańskie ołtarze... Jest kazalnica z rzeźbami czterech Ewangelistów i średniowieczna chrzcielnica... 

Wychodzę naładowana emocjami... Jestem zachwycona ponieważ zobaczyłam jeden z najlepiej zachowanych obiektów reprezentujących styl romański... Kościół, który przetrwał burzliwe, mongolskie, osmańskie czasy...

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Życzę szczęśliwego weekendu...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...