sobota, 1 listopada 2025

Zakopane - Cmentarz na Pęksowym Brzyzku

 







Dla tych 
którzy odeszli w nieznany świat,
płomień na wietrze
kołysze wiatr.

Dla nich tyle kwiatów
pod cmentarnym murem
i niebo jesienne
u góry.

Dla nich
harcerskie warty
i chorągiewek gromada,
dla nich ten dzień
- pierwszy dzień listopada.

(Danuta Gellnerowa)







Bardzo lubię odwiedzać stare cmentarze... Tam faktycznie można pogrążyć się w myślach i refleksji nad życiem... W czasie spaceru oglądam stare groby, wczytuję się wyblakłe tablice nagrobne... To być może dziwne, ale stare cmentarze dla mnie miejscem wyciszenia, zadumy, ciszy i zachwytu... Są nie tylko miejscem spoczynku zmarłych, ale także prawdziwymi arcydziełami architektury... Uważam je za swoistą galerię sztuki... Prezentują bogactwo stylów, takich jak neoklasycyzm, secesja, eklektyzm, neogotyk... W czasie spaceru po cmentarzu zauważam, że każdy kamień, każda rzeźba, każda dekoracja niesie ze sobą ducha epoki, w której powstały... 

W czasie wrześniowego pobytu w Zakopanem odwiedziłam jedną z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych nekropolii w Polsce, Stary Cmentarz na Pęksowym Brzyzku... Położony jest niedaleko  Krupówek, przy Starym Kościółku... Został założony w pobliżu drewnianego Starego Kościółka, przez księdza Józefa Stolarczyka, pierwszego proboszcza Zakopanego...

Przed bramą cmentarną, zaprojektowaną przez  Stanisława Witkiewicza, posadowiona jest murowana kaplica św. Andrzeja (Świerada) i św. Benedykta... Została wybudowana około 1800 roku przez Pawła Gąsienicę, stąd nazywana jest  również Kaplicą Gąsieniców... 

Przekraczam bramę cmentarza na  Pęksowym Brzyzku, symbolicznego miejsca spoczynku wielu zasłużonych  osób dla Zakopanego, Tatr i Polski...

* Zakopane - Spacer po mieście wrześniową porą *

* Zakopane - Kaplica na Jaszczurówce *

* Zakopane - Kościółek na Pęksowym Brzyzku *










Przypuszczam, że są takie osoby, które zastanawiają się skąd wzięła się taka nazwa cmentarza... Otóż pochodzi od nazwiska darczyńcy ziemi, Jana Pęksy...  Brzyzek w gwarze góralskiej oznacza urwisko nad potokiem Cicha Woda...

Przez środek cmentarza prowadzi kamienna alejka, po bokach której znajduje się około 500, z czego połowa należy do osób zasłużonych... Prawie wszystkie  to bogato zdobione, niepowtarzalne dzieła sztuki wykonanymi w drewnie, metalu lub kamieniu... Cmentarz otocza kamienny mur, tym samym czyniąc całą przestrzeń niezwykle intymną...









Spaceruję niespiesznie... Podziwiam unikatowe dzieła sztuki,  inspirowane bogatą kulturą Podhala... Zaraz przy wejściu, z prawej strony, znajduje się symboliczny grób Witkacego, razem z mogiłą jego matki... Nie wiadomo bowiem, gdzie tak naprawdę znajduje się ciało słynnego polskiego malarza i pisarza... Na cmentarzu spoczywa także ciało ojca Witkacego, wybitnego architekta, malarza, twórcy stylu zakopiańskiego Stanisława Witkiewicza... 

Pochowany jest również inny wybitny twórca epoki Młodej Polski, poeta, prozaik Kazimierz Przerwa-Tetmajer... Po prawej stronie od jego grobu znajduje się natomiast miejsce pochówku pisarza Władysława Orkana...  Nieco dalej pochowany jest Kornel Makuszyński, wybitny polski pisarz.... Choć urodził się w innej części Polski, to Zakopane stało się jego drugim domem, gdzie spędził ostatnie lata życia... 










Na Pęksowym Brzyzku możemy zobaczyć oryginalne nagrobki, np. w postaci głazów granitowych, kapliczki udekorowane w stylu podhalańskim, z Chrystusem Frasobliwym, Pietą, Matką Boską z Dzieciątkiem, rzeźbione krzyże, motywy malowane na szkle...










Cmentarz na Pęksowym Brzyzku, to miejsce niezwykle, gdzie każda mogiła ma swoją historię wartą poznania i odkrycia... Cmentarz należy do najpiękniejszych  i najbardziej unikatowych cmentarzy w Polsce,  co potwierdza jego niezwykły urok, architektura i atmosfera... Nic dziwnego, że to miejsce przyciąga mnóstwo turystów,  niezależnie od pory roku...

1 LISTOPADA




Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawione komentarze...

Życzę Wam spokoju, refleksji i dnia pełnego ciepłych wspomnień...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...



40 komentarzy:

  1. Cemeteries are great places for historians and birders! And now they have become tourist attractions! All the best - David

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. David!
      Old cemeteries in Poland are not only the resting places of the dead, but also incredibly valuable testimonies to history, culture, and art. Each necropolis tells the unique story of the people who created it, as well as the eras in which it was built. Historic cemeteries in Poland are true treasure troves of knowledge about ancient traditions, architecture, and funerary art. Walking through them, we can see the influences of various artistic styles, such as Neoclassicism and Art Nouveau, and learn about the fates of outstanding figures from the pages of Polish history.
      Wishing you a beautiful November:)

      Usuń
  2. Cmentarz na Pęksowym Brzysku to przepiękny unikat .

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Stary Cmentarz na Pęksowym Brzyzku to piękne miejsce pamięci. Jest to jedna z najsłynniejszych nekropolii polskich. Prawie wszystkie nagrobki są niepowtarzalnymi dziełami sztuki.
      Życzę Ci pięknego, jesiennego listopada:)

      Usuń
  3. Wow that is one stunning cemetery to visit, the carvings are amazing

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Hello Billy!
      I was delighted to see you.
      The cemetery presented here is an old necropolis. Almost all of the tombstones here are unique works of art: shrines, highland crosses, carved with Podhale motifs, and painted on glass. These are true works of art.
      I wish you a beautiful autumnal November:)

      Usuń
  4. It's a beautiful place. That last photo of the rose is really beautiful.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Pęksowy Brzyzek - a unique cemetery in Zakopane at the foot of the Tatra Mountains. Great Poles rest here. It could be called a national necropolis.
      Matti, I wish you a beautiful November.

      Usuń
  5. Cmentarz na Pęksowym Brzysku należy do tych najbardziej znanych w Polsce, gdzie można spotkać miejsce pochówku wielu znanych i zasłużonych osób związanych z Zakopanem. Podobają mi się nagrobki wykonane z lokalnych materiałów- drewna i kamienia. Sporo z nich zachowuje charakter rzeźby ludowej co wpływa na jego unikalność. Nie ma tutaj przepychu przez co jest bardzo intymny i kameralny. Pozdrawiam serdecznie :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ja też uważam, że to najładniejszy cmentarz, na jakim byłam. Miejsce niezwykłe, każda mogiła ma swoją duszę, swoją historię i wybitną przeszłość. Tu nie tylko odwiedza się zmarłych, ale zwiedza się najpiękniejsze zakopiańskie muzeum na świeżym powietrzu. Odwiedzających nekropolię wita umieszczone na murze przy wejściu motto, którego autorstwo przypisuje się francuskiemu marszałkowi Ferdynandowi Fochowi: „Ojczyzna to ziemia i groby. Narody tracąc pamięć, tracą życie", oraz dodany przez ks. Jana Tobolaka dopisek: „Zakopane pamięta".
      Serdecznie pozdrawiam:)

      Usuń
  6. Też lubię stare i klimatyczne nekropolie, a zakopiański cmentarzyk do nich należy. Miałam szczęście go odwiedzić i dać się uwieść jego urokowi. I zgadzam się z Tobą, iż cmentarze to bardzo spokojne i wyciszone miejsca, oczywiście poza 1 listopada, kiedy robią się gwarne, głośne i stanowią jakąś dziką paradę odwiedzających startujących w konkursie na .... no właśnie na co (może nie będę sobie odpowiadała na to pytanie).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Przepiękny cmentarz! Na Pęksowym Brzyzku spoczywają tu osoby niezwykłe i całkiem zwyczajne, artyści, ratownicy, politycy, sportowcy. Zarówno ci, którzy odeszli z dala od ojczyzny, jak i ci, którzy całe swe życie związani byli z Zakopanem.

      Można tu znaleźć rodzinne groby góralskich rodów - Gąsieniców, Walczaków, Pęksów i innych - a pomiędzy nimi mogiły ks. Józefa Stolarczyka, narciarzy-olimpijczyków i kurierów z czasów wojny Stanisława Marusarza i Heleny Marusarzówny, pisarza Kornela Makuszyńskiego czy artysty Władysława Hasiora.
      Parada odwiedzających trwa w dalszym ciągu. Nic na to nie poradzimy.
      Serdecznie Cię pozdrawiam:)

      Usuń
  7. Mój ulubiony, nieduży, bez przepychu a jednocześnie wielki, pełen nostalgii i piękna

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ten cmentarz też należy do moich ulubionych.
      Serdeczności przesyłam:)

      Usuń
  8. Niepowtarzalny i wyjątkowy, tak jak jego nazwa, którego i której nie można zapomnieć!
    Pięknego weekendu Lusia:)))

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Usiu! zgadzam się z Tobą, ze cmentarz na Pęksowym Brzyzku jest wyjątkowy i niepowtarzalny.
      Serdecznie pozdrawiam:)

      Usuń
  9. Your visit to Pęksowy Brzyzek beautifully captures how a cemetery can be both a place of reflection and a living gallery of art and history, preserving the spirit of Zakopane and its remarkable figures

    OdpowiedzUsuń
  10. Beautiful photographs from the cemetery.
    I do agree with you if you visit old cemeteries you can actually immerse yourself in thoughts and reflections on life.

    Good wishes for the new month of November.

    All the best Jan

    OdpowiedzUsuń
  11. Również lubię stare cmentarze, chociaż te nowe też, bo na nich czas zwalnia jak nigdzie indziej a my ludzie nabieramy zadumy nad życiem i refleksji nad upływającym czasem. Zakopiański cmentarz na Pęksowym Brzyzku jest zdecydowanie jednym z najbardziej klimatycznych w naszym kraju, podoba mi się nazwa nawiązująca do gwary góralskiej oraz to, że w wielu nagrobkach można dostrzec elementy góralskiej architektury. Bardzo mi się podoba, że wiele krzyży i tablic znalazło schronienie pod dachem jak z drewnianych góralskich chat. Przypomina mi to trochę cmentarz w Hallstatt chociaż ten zakopiański jest zdecydowanie piękniejszy.
    Życzę Ci samych dobrych dni w miesiącu spadających liści.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Monia! Zakopiański cmentarz może śmiało konkurować z tym, który znajduje się w historycznej paryskiej dzielnicy - Montmartre. - Są tu pochowani wielcy ludzie. Na Cmentarzu na Pęksowym Brzyzku spoczywają artyści, kompozytorzy, malarze, rzeźbiarze, pisarze. Wielcy Podhalanie i Taternicy. W centrum cmentarza znajduje się m.in. grób Kornela Makuszyńskiego. To właśnie tutaj spoczywają Chałubiński oraz Sabała, którzy za życia byli wielkimi przyjaciółmi. Warto jednak dodać, że nie wszyscy, którzy zostali pochowani na Pęksowym Brzyzku, darzyli się sympatią. - W grobie Stanisława Witkiewicza leży jego siostra, która nie znosiła jego syna - Witkacego. Co ciekawe, ten ostatni również spoczął na Pęksowym Brzyzku. Jednak jego mogiła ma jedynie charakter symboliczny. - Chciano sprowadzić jego szczątki z Ukrainy, gdzie został pochowany w zbiorowej mogile. Niestety przez pomyłkę do Polski trafiły szczątki młodej kobiety.
      Serdecznie pozdrawiam:)-

      Usuń
  12. Lubię spacerować po starych cmentarzach. Ten jest jedyny taki, niepowtarzalny. Kiedy spaceruje się pomiędzy grobami można przenieść się w zupełnie inny czas...
    Pozdrawiam serdecznie

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bogusiu!
      Ja też uwielbiam odwiedzać takie miejsca. Cmentarz na Peksowym Brzyzku leży na skarpie nad potokiem Cicha Woda. Swoją nazwę zawdzięcza darczyńcy Janowi Pęksie, który przekazał grunt pod budowę tego cmentarza. Prawie wszystkie nagrobki są niepowtarzalnymi dziełami sztuki, wykonanymi w drewnie, metalu lub kamieniu i z prześlicznymi kapliczkami.
      Serdecznie pozdrawiam:)

      Usuń
  13. Witam.
    Wpis pełen zadumy i na czasie. Ten cmentarz w Zakopanem jest magiczny i niepowtarzalny.
    Pozdrawiam - Małgorzata N.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Małgosiu! Pęksowy Brzyzek w Zakopanem i znajdujący się tam zabytkowy cmentarz to nekropolia narodowa, będąca celem wycieczek turystów. Na niewielkim obszarze spoczywają tu ludzie znani i zasłużeni dla kultury polskiej, himalaiści i taternicy, a także członkowie znanych góralskich rodów. Miejsce niezwykłe, magiczne, niepowtarzalne.
      Serdecznie pozdrawiam:)

      Usuń
  14. Ten cmentarz jest bardzo osobliwy, klimatyczny. Zaprojektowany przez Witkiewicza seniora, z grobem jego żony Marii i symbolicznych - syna... Niepowtarzalny, piękny jak życie, tajemniczy, jak śmierć.
    Uściski Łucjo w ten zadumany, pełen refleksji dzień.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zgadzam się z Tobą JoAnko! Cmentarz na Pęksowym Brzyzku jest bardzo osobliwy i klimatyczny. Obok siebie spoczywali zwykli ludzie, fundatorzy i ich potomkowie z rodzin Pęksów i Gąsieniców, adepci kultury i sztuki, a także miłośnicy gór. Niby wszyscy równi wobec śmierci. A jednak i po niej lepsi i gorsi - najbardziej „honorna” była zachodnia część, przeznaczona dla Pęksów i Gąsieniców.
      Przesyłam Ci moc uścisków i serdecznych pozdrowień:0

      Usuń
  15. Piękny, niepowtarzalny, jedyny w swoim rodzaju, można tam bywać niezliczoną ilość razy i zawsze zachwyca na nowo...nasze wiejskie cmentarzyki też zawierają pełne uroku nagrobki dlatego dziś odwiedzałam je przez wiele godzin.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cmentarz na Pęksowym Brzyzku to miejsce niezwykłe. Niby - jako miejsce pochówku - powinno być przepełnione smutkiem, a jednak ma energię, której pozazdrościć mógłby mu niejeden park czy skwer. Być może dzieje się tak dlatego, że osoby tu pochowane żyją we wspomnieniach, historii czy kulturze.
      Serdecznie pozdrawiam:)

      Usuń
  16. Pamiętam Łucjo, jak spacerując po Pęksowym Brzyzku w samym środku lata towarzyszyła nam cisza. To było dość niezwykłe biorąc od uwagę położenie cmentarza, tuż obok ruchliwej ulicy, w sąsiedztwie Krupówek. Wyjątkowy jest klimat tego miejsca i wygląd nagrobków silnie związany z historią Podhala.
    Pozdrawiam Cię najserdeczniej życząc wszystkiego dobrego na listopadowe dni 😘
    Anita

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To przecież jest bardzo dziwne, obok biegnie bardzo ruchliwa droga a cmentarz zamienia się w miejsca niezwykłe – pełne ciszy, refleksji i niepowtarzalnego blasku. Doskonale pamiętam twój piękny post z tego wyjątkowego miejsca.
      Ściskam Cię mocno i serdecznie pozdrawiam:)

      Usuń
  17. Przepiękny cmentarz. Wciąga w refleksję i w delikatny taniec pamięci z czasem...
    Pozdrawiam cieplutko.

    OdpowiedzUsuń
  18. Bellissimo blog con splendide foto!Se ti va iscriviti al mio blog!

    OdpowiedzUsuń
  19. Es un cementerio precioso, me encantaría visitarlo. Un abrazo y feliz noviembre para ti.

    OdpowiedzUsuń
  20. Bardzo piękne miejsce, gdzie leży tyle osób, które na stałe zapisały się w naszej historii i kulturze. Dobrze że przypominałaś o nim z okazji Święta Zmarłych. Przesyłam uściski!

    OdpowiedzUsuń
  21. the color and light in your images transform this cemetary into a truly magical place. i am not usually fond of cemeteries but i try to alter my mindset and admire them as the final "resting" place for those that are buried there. that helps me. your images are really beautiful and respectful, i see it differently now!! the purple "spider like" flower is so pretty!!

    OdpowiedzUsuń
  22. Wstyd przyznać, ale nigdy nie zahaczyłam o ten cmentarz. Następnym razem na pewno go odwiedzę. Warto. Tak pięknie napisałaś o tym miejscu, a zdjęcia to już w ogóle cudo. Niesamowite te zabytkowe nagrobki. Snycerski kunszt nie ma sobie równych. Dziękuję Ci Lusiu za tę piękną wirtualną wycieczkę.

    OdpowiedzUsuń

Jeśli rozpoznasz siebie na zdjęciach i nie chcesz być na tym blogu, proszę poinformuj mnie o tym.
Ja bardzo szybko usunę te zdjęcia..