Dawne opactwo cysterskie w Rudach

Przeżyć życie w pełni to najważniejsza rzecz.

Warto cieszyć się każdą chwilą

i nie zmarnować ani jednej sekundy.

(Eleanor Roosevelt)

 * Rycina przedstawia klasztor w Rudach w 1737 roku *

W samym sercu Parku Krajobrazowego znajdują się Rudy, wieś położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim... Prawdziwą perełką jest tutaj Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy...

Historia opactwa w Rudach sięga XIII wieku, kiedy to z Jędrzejowa do doliny rzeki Rudy sprowadzono pierwszych zakonników... Za fundatora klasztoru uchodzi książę Władysław III Opolski, który w dokumencie z 1258 roku  nadaje mu liczne przywileje prawne i gospodarcze... Cystersi zgodnie ze swoim mottem: Ora et labora czyli módl się i pracuj, służyli Panu Bogu oraz ludziom modlitwą i pracą... W ich dobrach funkcjonowały stawy rybne, pasieki, browar, pozyskiwali też żelazo z rudy darniowej, a z czasem powstawały huty, miedzi i szkła... Hodowali również bydło i trzodę, uprawiali chmiel, założyli  winnicę... 

Zespół Klasztorno-Pałacowy wzniesiono na terenach bardzo słabo zalesionych, natomiast otoczonych z trzech stron podmokłymi gruntami rzeki Rudy... Składał się z bazylikowego kościoła pw. Wniebowzięcia NMP oraz przylegającego do niego czworobocznego  zespołu klasztornego... 

Z biegiem czasu rosła pozycja klasztoru i jego opatów... Ci jednak utracili swe uprawniania po przejęciu  większości Śląska przez Prusy...  Wojny husyckie, reformacja, wojna trzydziestoletnia przyniosły zniszczenia... W XVII wieku opactwo zostaje odbudowane, a w północnej części powstaje  pałac opacki...

W 1810 roku wszystkie zakony w Prusach zostały zsekularyzowane, ich dobra zlicytowane a pozyskane środki przeznaczono na wojnę  z Napoleonem... Zakończyła się ponad pięćsetletnia obecność cystersów w Rudach... Klasztorne zabudowania przekazano wiernej królowi pruskiemu szlachcie...  Otrzymał je Wilhelm Amadeusz von Hessen-Rothenburg... Rozpoczęto przekształcanie dawnych sadów i ogrodów w park pałacowy...

W 1945 roku do Rud wkroczyły wojska sowieckie... I tutaj historia się powtarza... Pałac, kościół i pozostałe zabudowania zostały ograbione, zdewastowane i  na koniec spalone...

Po wojnie świątynię pocysterską bardzo szybko doprowadzono do stanu użyteczności... Prace rozpoczęto w  1947, a zakończono w 1950, natomiast pozostałe zabudowania tylko doraźnie zabezpieczono... Budynki klasztorne na remont czekały aż do 1998 roku, kiedy obiekt pocysterski został przejęty przez Diecezję Gliwicką, ta zaczęła  jego odbudową... 

Zespół przywrócony został do dawnej świetności i naprawdę rozbłysnął dawnym blaskiem... W czasie spaceru podziwiałam jego piękne położenie w parku krajobrazowym a na zachód, przy pocysterskim klasztorze można zobaczyć oryginalną, barokową rzeźbę świętego Jana Nepomucena z 1724 roku...

Obecne zabudowania klasztorne całkowicie straciły pierwotne  cechy stylowe, jednak po odbudowie wyglądają imponująco... W dawnej południowo-wschodzniej części pałacu opackiego powstał ciąg reprezentacyjnych pomieszczeń m.in. pałacowa jadalnia, sień cesarska, pomieszczenie kredensowe, pokój myśliwski... W nich zostało urządzone muzeum... Zgromadzono tam w wielu salach, wnękach, zakamarkach,  cały szereg cennych, sakralnych eksponatów...

Na pierwszym  piętrze znajduje się Skarbiec Cysterski... W ogromnej sali wystawowej zaprezentowano szeroką gamę średniowiecznych eksponatów, malarstwo tablicowe z XV wieku, wspaniałą kolekcję starych ornatów, rzeźby ale i barokowe malarstwo m.in. Drogę Krzyżową, portrety opatów... Kto lubi średniowiecze przyzna, że jest to czas unikatowych dzieł sztuki... Do dziś architektura, rzeźba i malarstwo tego okresu budzą mój zachwyt i podziw...

W zbiorach muzeum znajduje się m.in.  kielich mszalny należący do opata Wawrzyńca Merkela z 1616 roku, jest gotycka rzeźba Madonny, Świętej Anny Samotrzeć z Madonną,  Chrystus Zmartwychwstały z 1700 roku, Biblia wydana w 1711 roku, graduł cysterski z 1780 roku...

Zachwyt budzi rzeźba Matki  Boskiej z Dzieciątkiem Jezus z XIV wieku oraz obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w otoczeniu Apostołów  z 1460 roku...

W kolejnych salach, w szklanych gablotach oglądam jedną z największych kolekcję filiżanek należącą do Pana Andrzeja Oleńskiego... Są przepiękne, delikatne i zdobione przez znamienitych mistrzów pędzla... Oglądam filiżanki najlepszych producentów z kilkudziesięciu krajów, z Europy, oraz innych zakątków świata m.in. Meksyku, Turcji, Brazylii... Historia europejskiej porcelany rozpoczęła się w Miśni w 1708 roku... Funkcjonuje do dziś,  podtrzymując tradycyjny sposób produkcji...

W Pocysterskim Opactwie w Rudach zaprezentowano wystawę fotograficzną Pana Marka Tomasiaka zatytułowaną "Zobaczyć odbudowę"... Możemy zobaczyć ponad 200 zdjęć wykonanych w latach 2005 - 2018, które pokazują straszne zniszczenia tego obiektu i  pokazują zmiany jakie dokonują się w odbudowie opactwa... Patrząc na zdjęcia sprzed remontu i porównując je ze stanem obecnym, jestem pod ogromnym wrażeniem jak wiele pracy tutaj włożono aby to miejsce tak wspaniale się prezentowało...

Podziwiam średniowieczną kamieniarkę, zworniki, maswerki okienne, rozetę, wsporniki, portale ostrołukowe... Spaceruję po po krużgankach, które otaczają serce klasztoru, wirydarz... Najważniejsze miejsce konwentu, założone na planie kwadratu... Miejsce kontemplacji, wypoczynku... W centralnym miejscu fontanna... Upalne lato sprawiło, że nasadzenia nie są już takie piękne jak na wiosnę... Klasztorny dziedziniec ogrodowy łączy świat duchowy z ziemskim... Cystersi twierdzili, że wirydarz założony na planie ad quadratum, przypominał symbolicznie o czterech rzekach w raju, czterech ewangelistach i czterech cechach kardynalnych... 

Przebywając w jakimś miejscu lubię odwiedzać tamtejsze obiekty sakralne ze względu na architekturę, sztukę i historię... Według legendy kościół w Rudach powstał w miejscu, gdzie upadł na ziemię welon księżnej, żony księcia Władysława... Zewnętrzna fasada świątyni jest  barokowa... Zauroczona stylem romańskim, chciałam koniecznie zobaczyć jakie elementy zostały we wnętrzu kościoła opackiego... 

Po przekroczeniu  progu świątyni, weszłam do ciemnego wnętrza... Po chwili mój wzrok przyzwyczaił się do panującego półmroku... Czułam, jakby czas cofnął się o kilka wieków... Surowy wystrój, filary z nieotynkowanej cegły... Okna wąskie, zapewne służyły również jako otwory strzelnicze... Prawdopodobnie w XIX wieku w czasie gruntownego remontu, kościół  pozbawiono większości cech romańskich i gotyckich... Podziwiać mogłam jedynie  romańskie freski na południowej ścianie, chrzcielnicę gotycką z XIV wieku (po lewej stronie prezbiterium)

Jest to trójnawowa bazylika z transeptem i czworobocznym prezbiterium, po którego bokach umieszczone są pary kaplic... Od razu widać, że są to kaplice w stylu barokowym... Kościół pokryty jest sklepieniami żebrowymi...

Wyposażenie kościoła znacznym stopniu zostało zniszczone podczas pożaru w 1945 roku... Z dawnego wyposażenia pozostały cztery ołtarze boczne, i antyambona w nawie głównej... Ambona tez wtedy spłonęła...  W ołtarzach obrazy: świętego Floriana, Bernarda, Wawrzyńca i śmierć świętego Benedykta...

W czasie pożaru ocalała barokowa  kaplica Mariacka z cudownym obrazem, niewidocznym od wejścia... Został przywieziony przez Cystersów z Jędrzejowa... Autor obrazu pozostaje nieznany... Bardzo przypomina wizerunek Matki Boskiej z rzymskiej Bazyliki Santa Maria Maggiore...

  

W bezpośrednim sąsiedztwie Pocysterskiego Opactwa w Rudach znajduje się  rozległy bardzo piękny park w stylu angielskim malowniczo położony nad stawami... Nastrojowe miejsce, doskonały wybór na kontakt z naturą, ponieważ jest tutaj przecudna oaza zieleni... Wzdłuż alejek spacerowych rosną krzewy różaneczników, jestem pewna, że wiosną gdy zakwitają ten park wygląda bajecznie...

Bardzo dziękuję za odwiedziny i pozostawienie komentarzy...

Życzę udanego, słonecznego  weekendu...

Serdecznie wszystkich pozdrawiam...